Zware belangenverstrengelingen in deskundigencommissie Chipshol-schade

Nadat de rechtbank Haarlem Schiphol begin 2005 veroordeelde tot de vergoeding van de volledige schade die Chipshol heeft geleden door het bouwverbod op hun Groenenbergterrein, uitgevaardigd door staatssecretaris Schultz van Haegen, werd een commissie van drie deskundigen benoemd. Deze moest in opdracht van de rechtbank de door Chipshol geleden schade berekenen. In hun conceptrapport kwamen deze deskundigen tot een schadebedrag van 17 mio Euro, een verschil van 80 mio Euro met de berekeningen (97,2 mio) die Chipshol zelf liet uitvoeren door onafhankelijke accountants,. Hoe kan dit verschil zo groot zijn?
Dat kan omdat de commissie de cijfers op essentiële punten aantoonbaar manipuleerde. Grondprijzen blijken van de ene op de andere dag 45% te kunnen zakken terwijl de ‘deskundigen’ de offerte van de Chipshol-aannemer eigenhandig blijken te hebben verhoogd met 40%. De bevindingen van de commissie leiden tot de conclusie dat er op Schiphol geen winsten vallen te behalen uit het ontwikkelen van vastgoed. Ze hadden net zo goed kunnen concluderen dat er 'op de beurs geen winst te behalen valt met handel in effecten’. Hoe is het mogelijk dat een officiële commissie een zo flagrant loopje neemt met de werkelijkheid?

Flagrante dubbelbelangen.
De hele commissie blijkt een farce te zijn: twee van de drie leden hebben evidente dubbelbelangen die een eerlijk oordeel in de weg staan. In feite maken zij deel uit van de ‘Schiphol-lobby’ die maar een doelstelling kent: het opstuwen van Schiphol in de vaart der volkeren en het bestrijden van de tegenstanders van Schiphol. De dubbelbelangen van een van de leden, Rob Toornend, zijn bijzonder stuitend. Reeds voordat de commissie aan het werk ging maakte Chipshol overigens al bezwaar tegen diens benoeming omdat toen al aan het licht was gekomen dat Toornend optreedt als vaste adviseur van de Provincie Noord-Holland, een partij die direct betrokken is bij het Chipshol-conflict en net als Schiphol werd veroordeeld tot het vergoeden van schade wegens onrechtmatige tegenwerking van Chipshol. Alleen op die basis zou Toornend zich reeds hebben moeten terugtrekken. Maar dat deed hij niet. Nader onderzoek heeft thans uitgewezen dat er nog meer relaties zijn met de Schiphol-lobby. Zo staat Toornend ook op de payroll van de gemeente Amsterdam waarvoor hij lid is van de Schadebeoordelingscommssie en van de auditcommissie Noord-Zuidlijn. Amsterdam is grootaandeelhouder (21,8%) van Schiphol. Daarnaast is hij de oprichter van Toornend & Partners, een groot advies- en projectmanagementbureau dat Schiphol als een van diens grootste opdrachtgevers kent: maar liefst drie enorme Schiphol-projecten worden beschreven op de website van Toornend & Partners waarmee miljoenen Euro’s zijn gemoeid: Lounge Central (investeringskosten 16 miljoen Euro), Bagage Bufferkelder Zuid en Terminal West (geen bedragen genoemd). Ook de provincie Noord-Holland behoort tot de vaste klanten van Toornend & Partners.
In het verleden (medio jaren negentig) is Toornend betrokken geweest bij een affaire waaruit blijkt dat hij moreel niet voldoet aan de criteria die moeten gelden voor een door de rechtbank benoemde onafhankelijke deskundige. Namens de provincie Noord-Holland nam hij zitting in een beslisorgaan dat voor een van de kostbaarste bouwstukken van ons land in het peperdure villadorp Bloemendaal een projectontwikkelaar moest selecteren. In deze procedure bevoordeelde hij een onderneming waarvan hij zelf commissaris bleek te zijn. Deze onderneming won de procedure en verkreeg de grond. Toornend had dit dubbelbelang verzwegen. De zaak liep zo uit de hand dat een zware onderzoekscommissie onder leiding van mr. R. Hoekstra, lid van de Raad van State, in het leven moest worden geroepen om de gemoederen in Bloemendaal tot bedaren te brengen. Deze commissie concludeerde op 24 mei 2002 dat ‘de selectieprocedure een andere uitkomst zou hebben gehad, indien vanaf het begin van de procedure de nevenfunctie van Toornend bij alle betrokkenen bekend was geweest.’ Persoonlijk werd Toornend in deze zaak gered door de toenmalig gedeputeerde van Noord-Holland Tielrooij die verklaarde dat ‘er van meet af aan wetenschap is geweest’ van het dubbelbelang. Diezelfde Tielrooij is commissaris bij de SADC, een onroerendgoed-bedrijf van Schiphol en de grootste concurrent van Chipshol.
Net zoals Toornend zijn commissariaat verzweeg inzake te affaire te Bloemendaal, verzweeg hij zijn dubbelbelangen in de ‘disclosure’ die voorafging aan zijn benoeming in de Chipshol-schadecommissie. Dat is laakbaar gedrag. De pseudo-schadecommisssie heeft overigens enorme bedragen in rekening gebracht om tot de genoemde beschamende conclusies te geraken: 150.000 Euro.

Commissielid Berkvens
Ook een tweede lid van de commissie van drie blijkt aanzienlijke dubbelbelangen te hebben. Advocaat Jan Hendrik Berkvens is voorzitter van de Amsterdamse Schadebeoordelingscommissie waarin ook Toornend zit. Het verleden van Berkvens bij het Ministerie van Financien (1977-2000) waar hij ondermeer optrad voor de Belastingdienst in fiscale procedures is ook al geen aanbeveling tot onpartijdigheid. Financiën onder leiding van Gerrit Zalm is immers de grootste propagandist van Schiphol en heeft het grootste financiële belang bij de privatisering.
Ook met Schiphol heeft Berkvens een belangrijke relatie: hij is coördinerend voorzitter van de acht adviescommissies van het Schadeschap Schiphol. Dat is een orgaan dat is opgericht door het Ministerie van Verkeer en Waterstaat, de provincie Noord-Holland en andere overheden en moet beslissen over schadeclaims tegen Schiphol. De adviescommissies adviseren aan de ‘Besliscommissie’ of er moet worden uitgekeerd. Erg vaak gebeurt dat niet en dat is ook logisch, want het ministerie van V&W draait zelf op voor de schades. In 2003 werden, zo blijkt uit het jaarverslag, slechts 24 besluiten genomen op 636 claims; twee derde werd afgewezen. In totaal werd voor 105.000 Euro uitgekeerd. Dat is vele malen minder dan het bedrag dat gemoeid was met de ‘behandelingskosten’ van de Schadeschap zelf. Die worden niet gespecificeerd, maar wel wordt medio 2004 gesteld dat ‘de controle op de declaraties wordt verscherpt’. Over 2004 is geen jaarverslag beschikbaar. Dit Schadeschap is in feite een ‘afschermingscommissie’ ten dienste van Schiphol en de overheid. Iemand als Berkvens die in dit proces een sleutelrol speelt is bij uitstek niet geschikt om een onafhankelijk oordeel te vellen over de schade die Chipshol heeft geleden en Schiphol moet vergoeden.
Overigens is de voorzitter van het Schadeschap de provinciaal gedeputeerde Ton Hooijmaijers. Deze Hooijmaijers is ook voorzitter van het Bestuursforum Schiphol waarin de provincie samen met Amsterdam, Haarlemmermeer en Schiphol zelf (in de persoon van Gerlach Cerfontaine) ‘luchthavengebonden bedrijfslocaties’ ontwikkelt voor de SADC, het grootste ontwikkelingsbedrijf van Schiphol. De Volkskrant sprak in dit verband recent van de ‘Schiphol-spaghetti’ van bestuurders. De voorganger van Hooijmaijers als voorzitter van het Schadeschap was Henri ‘Zaanstad’ Meijdam. Diens beslissingen als GS-lid met portefeuille Schiphol ten nadele van Chipshol werden twee keer afgestraft door de Raad van State. Het Schadeschap Schiphol waarin Berkvens een sleutelrol speelt dient met name de belangen van de luchthaven en de overheid. Dat maakt hem ongeschikt om als onpartijdig deskundige de schade te berekenen die Schiphol moet betalen aan Chipshol.

‹ Terug naar het overzicht